Δημοσιεύσεις Εργασιών

Ν. Τουτουντζάκης, Σ. Σωτηριάδου, Μ. Λαγουδάκης.
Ανακοινώθηκε στο 6ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ, Ηράκλειο Κρήτης, Οκτώβριος 1986. Δημοσιεύθηκε στο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΙΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ, 4: 43-46, 1989.

Η έγκλειση του άνω κεντρικού τομέα αποτελεί συχνό πρόβλημα για τον κλινικό ορθοδοντικό. Η σωστή διάγνωση είναι θεμελιώδης συντελεστής ώστε το δόντι να πάρει τη σωστή του θέση στο φραγμό μετά από ορθοδοντική θεραπεία. Υπάρχουν περιπτώσεις που η αντιμετώπιση μπορεί να είναι συντηρητική ώστε για την ανατολή του εγκλείστου να αρκεί μόνο η αφαίρεση του αιτίου της έγκλεισης και η επανάκτηση χώρου. Σε άλλες περιπτώσεις όμως είναι απαραίτητη η χειρουργική αποκάλυψη και στη συνέχεια η ορθοδοντική έλξη του δοντιού. Στην εργασία αυτή, παρουσιάζονται τρεις περιπτώσεις έγκλειστου άνω κεντρικού τομέα και περιγράφεται η αντιμετώπισή τους. Επίσης γίνεται βιβλιογραφική ανασκόπηση που αφορά τις μεθόδους τόσο της ορθοδοντικής έλξης, όσο και της χειρουργικής αποκάλυψης των εγκλείστων πρόσθιων άνω δοντιών.

Ν. Τουτουντζάκης, Ν. Β. Χαραλαμπάκης, Μ. Λαγουδάκης.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, 1: 23-36, 1989.

Στην εργασία αυτή μελετήθηκε η σχέση ορισμένων διαστάσεων της υπερώας και των οδοντικών τόξων, 30 ενηλίκων με πρόσθια χασμοδοντία και 53 ενηλίκων με αρμονική σύγκλειση. Από τη στατιστική επεξεργασία των στοιχείων προέκυψε ότι και στα δύο φύλα παρατηρούνται στατιστικά σημαντικές διαφορές στις ίδιες ακριβώς μεταβλητές μεταξύ ενηλίκων με αρμονική σύγκλειση και ενηλίκων με πρόσθια χασμοδοντία. Βρέθηκε ακόμη στατιστικά σημαντική σχέση μεταξύ ορισμένων διαστάσεων των οδοντικών τόξων στους ενηλίκους με αρμονική σύγκλειση δοντιών ενώ η σχέση αυτή δεν βρέθηκε ισχυρή στους ενηλίκους με πρόσθια χασμοδοντία.

Ν. Τουτουντζάκης.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, 1: 43-53, 1989.

Στην εργασία αυτή μελετήθηκε η σχέση μεταξύ του εύρους του άνω οδοντικού τόξου και ορισμένων διαστάσεων της κεφαλής και του προσώπου σε παιδιά ηλικίας 10-12 χρόνων (177 με αρμονική σύγκλειση δοντιών, 59 με ανωμαλία ΙΙης τάξης 1ης κατηγορίας, 35 με ανωμαλία ΙΙης τάξης 2ης κατηγορίας και 27 με ανωμαλία ΙΙΙης τάξης). Η στατιστική επεξεργασία των στοιχείων έδειξε ότι, ενώ υπάρχει κάποια στατιστικά σημαντική σχέση μεταξύ διαφόρων διαστάσεων της κεφαλής, του προσώπου και του άνω οδοντικού τόξου σε παιδιά με αρμονική σύγκλειση δοντιών, η σχέση αυτή δεν απαντάται τόσο ισχυρή σε παιδιά με ανωμαλίες σύγκλεισης. Έτσι δεν προκύπτει κάποιο σημαντικό διαγνωστικό βοήθημα για τον ορθοδοντικό, με γενική εφαρμογή, στο σχεδιασμό της θεραπείας των οδοντοσκελετικών ανωμαλιών.

Ν. Τουτουντζάκης, Π. Προύντζος, Μ. Κάκκου.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, 1: 55-66, 1989.

Το θέμα του συνδυασμού ορθοδοντικής και ενδοδοντικής θεραπείας έχει κατά καιρούς απασχολήσει πολλούς επιστήμονες και ερευνητές. Ο φόβος για ορθοδοντική μετακίνηση ενδοδοντικώς θεραπευμένων δοντιών τείνει να εκλείψει, μετά από τα πορίσματα μακροχρόνιων μελετών, που απέδειξαν ότι οι βιολογικές αντιδράσεις των ιστών, που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της ορθοδοντικής μετακίνησης ενδοδοντικώς θεραπευμένων δοντιών, είναι οι ίδιες με αυτές των ζωντανών δοντιών που υφίστανται ορθοδοντική μετακίνηση. Στην εργασία αυτή αναφερόμαστε στην προσιτή σε μας βιβλιογραφία σχετικά με το θέμα των βιολογικών αντιδράσεων του πολφού και των περιακρορριζικών ιστών κατά το συνδυασμό ορθοδοντικής και ενδοδοντικής θεραπείας και παρουσιάζουμε δικές μας περιπτώσεις, που αντιμετωπίσθηκαν με συνδυασμό ορθοδοντικής και ενδοδοντικής θεραπείας.

Ν. Τουτουντζάκης.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΣΥΧΡΟΝΟΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ, 9: 165-169. 1989.

Βλάβη στο μηχανισμό ανατολής ενός δοντιού, έχει σαν αποτέλεσμα την αδυναμία του δοντιού να ανατείλει. Μια τέτοια κατάσταση χαρακτηρίζεται ως πρωτογενής καθυστέρηση ανατολής και πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στη διαφορική διάγνωση όταν επιχειρείται η αναγνώριση του αιτίου που προκάλεσε την καθυστέρηση. Η αντιμετώπιση της πρωτογενούς καθυστέρησης της ανατολής διαφέρει των υπολοίπων περιπτώσεων, γιατί κυριότερο χαρακτηριστικό των δοντιών που εμφανίζουν την εν λόγω ανωμαλία είναι η τάση τους να αγκυλώνονται με την εφαρμογή ορθοδοντικών δυνάμεων. Η λύση είναι κυρίως η χειρουργική μετακίνηση και η προσθετική αποκατάσταση των δοντιών που παρουσιάζουν τη βλάβη.

Ν. Τουτουντζάκης.
Ανακοινώθηκε στο ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, 10-13 Δεκεμβρίου 1988.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΣΥΧΡΟΝΟΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ, 9:225-238, 1989.

Η ταχεία διεύρυνση της υπερώας έχει σαν βασικό στόχο τη μετακίνηση της άνω γνάθου σε θέση, που να θεωρείται φυσιολογική σε σχέση με τη βάση του κρανίου και την κάτω γνάθο. Οι ενδείξεις για την εφαρμογή της μεθόδου είναι οι περιπτώσεις: ΙΙΙης τάξης, πραγματικής ή σχετικής ανεπάρκειας της άνω γνάθου κατά το εγκάρσιο και κατά το προσθιοπίσθιο επίπεδο, ρινικής στένωσης με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα και με στένωση της άνω γνάθου, προβλήματα μήκους των οδοντικών φραγμών και ώριμων σκελετικά ασθενών με υπερωϊοσχιστία. Αλλαγές επέρχονται στα δόντια, στο σκελετό του προσώπου και στα μαλακά μόρια, τόσο στο εγκάρσιο όσο και στο προσθιοπίσθιο και στο κατακόρυφο επίπεδο. Η ηλικία του ασθενή αποτελεί σημαντική παράμετρο στην επιτυχία της διεύρυνσης.

Ν. Τουτουντζάκης, Κ. Μαρκοστάμος.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, 1: 121-133, 1989.

Οι οδοντοσκελετικές ανωμαλίες του κρανιοπροσωπικού συμπλέγματος, κατά το εγκάρσιο επίπεδο, εμφανιζόμενες συχνότερα σε συνδυασμό με ανάλογες ανωμαλίες και ως προς τα υπόλοιπα επίπεδα του χώρου και σπανιότερα μόνες τους, απασχολούν σοβαρά τον κλινικό ορθοδοντικό και περιπλέκουν τη διάγνωση τέτοιων περιπτώσεων. Στην εργασία αυτή δίνεται έμφαση στη διαγνωστική μεθοδολογία περιπτώσεων με ανωμαλίες της άνω γνάθου κατά το εγκάρσιο επίπεδο. Περιγράφονται διαγνωστικά κριτήρια που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την κλινική εξέταση, κατά τη μελέτη των ορθοδοντικών εκμαγείων και αναφέρονται οι κυριότερες κεφαλομετρικές μέθοδοι που μπορούν να συμβάλλουν στη διάγνωση των ανωμαλιών αυτών.

Ν. Τουτουντζάκης, Δ. Μαυρέας.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, 1: 203-215, 1989.

Υπάρχουν τρεις βασικοί τρόποι διόρθωσης της αυξημένης κατακόρυφης πρόταξης: 1) Αμιγής εμβύθιση των προσθίων δοντιών, 2) Υπερέκφυση των οπισθίων δοντιών, 3) Συνδυασμός εμβύθισης προσθίων και υπερέκφυσης οπισθίων δοντιών. Παρουσιάζονται οι αρχές εμβύθισης τομέων και η χρήση των ελατηρίων εμβύθισης της τεχνικής “segmented arch”. Οι αρχές αυτές που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την εμβύθιση των τομέων είναι : 1) Η χρήση δυνάμεων συνεχούς και ιδανικής έντασης, 2) Η χρήση ενός σημείου επαφής στην πρόσθια περιοχή, 3) Η επιλογή του σημείου εφαρμογής της δύναμης σε σχέση με το κέντρο αντίστασης του προσθίου τμήματος, 4) Η εκλεκτική εμβύθιση βασισμένη στο γεωμετρικό σχήμα των προσθίων δοντιών, 5) Ο έλεγχος της αντίδρασης των μονάδων στήριξης και 6) η παρεμπόδιση υπερέκφυσης των οπισθίων δοντιών και η αποφυγή χρήσης μηχανισμών που προκαλούν την υπερέκφυσή τους.

Ν. Τουτουντζάκης, Δ. Μαυρέας.
Δημοσιεύθηκε στο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΙΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ, 4: 183-186, 1989.

Είναι γνωστό ότι οι οστεοτομίες του κλάδου της κάτω γνάθου, οι οποίες εφαρμόζονται για τη διόρθωση του προγναθισμού και οπισθογναθισμού της τελευταίας, επιφέρουν αλλαγές και στα μαλακά μόρια, τόσο στη θέση όσο και στο σχήμα τους. Στην εργασία αυτή παρουσιάζονται οι αλλαγές στο «προφίλ» των μαλακών μορίων σε σχέση με τις μετακινήσεις του οστικού υποστρώματος και δίδονται ορισμένες εξισώσεις προβλέψεως των αλλαγών αυτών με βάση την αντίστοιχη βιβλιογραφία. Αυτά τα στοιχεία είναι δυνατό να χρησιμεύσουν ως οδηγός για τον σχεδιασμό ορθογναθικών επεμβάσεων, με την προϋπόθεση ότι λαμβάνονται υπ’όψη όλες οι αδυναμίες, οι οποίες τα συνοδεύουν.

Σ. Σωτηριάδου, Ν. Τουτουντζάκης, Μ. Λαγουδάκης.
Ανακοινώθηκε στο 5Ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΟΜΑΤΟΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ της Ελληνικής Εταιρείας Στοματογναθοπροσωπικής Χειρουργικής, Αθήνα 24-26 Νοεμβρίου, 1989.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ,2:37-48, 1990.

Το πρόβλημα των εγκλείστων άνω προσθίων δοντιών μπορεί πολλές φορές να αντιμετωπισθεί με τη συνεργασία γναθοχειρουργού και ορθοδοντικού. Έτσι, έγκλειστα δόντια που συχνά στο παρελθόν ήταν καταδικασμένα σε εξαγωγή, σήμερα μπορούν να σωθούν κα να οδηγηθούν στο φραγμό. Υπάρχουν διάφορες χειρουργικές τεχνικές αποκάλυψης εγκλείστων άνω προσθίων δοντιών για ορθοδοντική έλξη και διευθέτηση. Η επιλογή της καταλληλότερης για κάθε περίπτωση, γίνεται μετά από ολοκληρωμένη μελέτη του προβλήματος τόσο από τον ορθοδοντικό όσο και από τον γναθοχειρουργό και σε συνάρτηση με τη θέση του έγκλειστου δοντιού, την κατάσταση των περιοδοντικών ιστών και τη συνεργασία του ασθενή. Στην εργασία αυτή γίνεται αναφορά σε διάφορες τεχνικές χειρουργικής αποκάλυψης για τη διευκόλυνση εφαρμογής της ορθοδοντικής έλξης έγκλειστων άνω προσθίων δοντιών με σκοπό τη διευθέτησή τους στο φραγμό και τη δημιουργία σωστής σχέσης του με τους περιοδοντικούς ιστούς. Παρουσιάζονται χαρακτηριστικές περιπτώσεις ασθενών μας.

Ν. Τουτουντζάκης, Μ. Λαγουδάκης.
Ανακοινώθηκε στο 12ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ, Αθήνα, 1-5 Ιουνίου, 1989.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΑ, 4: 207-217, 1990.

Η εκγόμφωση του άνω μόνιμου κεντρικού τομέα λόγω τραύματος του μέσου τριτημορίου του προσώπου ή η εξαγωγή του, όταν η πρόγνωση για ορθοδοντική έλξη και διευθέτηση είναι κακή, εξαιτίας της δυσμενούς έγκλειστης θέσης του και κάμψης της ρίζας του, είναι οι συνηθέστεροι λόγοι απώλειας του δοντιού αυτού στην παιδική ηλικία. Η απώλεια του άνω κεντρικού τομέα έχει επιπτώσεις, εκτός των άλλων, στη σύγκλειση των δοντιών, στην τομική φάση της λειτουργίας της μάσησης, στη σωστή λειτουργία της ομιλίας, στην αισθητική και την ψυχολογία του παιδιού. Η βαρύτητα των επιπτώσεων στις περιπτώσεις αυτές εξαρτάται από το χρόνο της απώλειας, από το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε, από τον οδοντικό-σκελετικό και μυϊκό τύπο του ασθενούς. Το σχέδιο θεραπείας διαμορφώνεται ανάλογα με την περίπτωση. Αν η απώλεια του δοντιού είναι πολύ πρόσφατη συνιστάται η επαναφύτευση του. Στις περιπτώσεις όμως που δεν είναι δυνατή η επαναφύτευση, η ορθοδοντική προσφέρει πολύτιμες λύσεις ή με την επανάκτηση και διατήρηση του χώρου ή με το κλείσιμο του χώρου με την προς τα εγγύς μετακίνηση των δοντιών του σύστοιχου με την απώλεια ημιμορίου. Αναφέρονται οι παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον ορθοδοντικό θεραπευτικό σχεδιασμό, δίνεται έμφαση στις διάφορες ορθοδοντικές θεραπευτικές λύσεις, παρουσιάζονται περιπτώσεις μικρών ασθενών με απώλεια του άνω κεντρικού τομέα και περιγράφεται η αντιμετώπισή τους.

Α. Αθανασίου, Hans Gjorup, Ν. Τουτουντζάκης.
Δημοσιεύθηκε στο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΙΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ, 5: 157-163, 1990.

Η κεφαλομετρική αυτή μελέτη έχει σκοπό να περιγράψει τις σχέσεις του προφίλ των μαλθακών ιστών του προσώπου και των οδοντοσκελετικών δομών μετά από οστεοτομία για διόρθωση του οπισθογναθισμού της κάτω γνάθου και να διερευνήσει για την τυχόν ύπαρξη κεφαλομετρικών παραμέτρων οι οποίες θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην ακριβή πρόβλεψη του χειρουργικού αποτελέσματος σε ότι αφορά την από τα πλάγια όψη του προσώπου. Χρησιμοποιήθηκαν πλάγιες κεφαλομετρικές ακτινογραφίες που ελήφθησαν πριν και μετά τη χειρουργική επέμβαση 14 διαδοχικών ασθενών, οι οποίοι υποβλήθησαν σε συνδυασμένη ορθοδοντική και χειρουργική θεραπεία του οπισθογναθισμού της κάτω γνάθου, με αμφοτερόπλευρη οβελιαία οστεοτομία του κλάδου. Η ηλικία των ασθενών αυτών (10 άνδρες και 4 γυναίκες) την ημέρα του χειρουργείου κυμαινόταν από 16-41 χρόνια. Ελήφθησαν πλάγιες κεφαλομετρικές ακτινογραφίες με τους ασθενείς σε θέση κεντρικής σύγκλεισης πριν τη χειρουργική επέμβαση και ένα χρόνο μετά την εγχείρηση. Η κεφαλομετρική ανάλυση έγινε με τη βοήθεια ηλεκτρονικού υπολογιστή και περιείχε μεταβλητές που αφορούν τις σχέσεις του προφίλ των μαλθακών ιστών και του σκελετού του προσώπου, τις σχέσεις των τομέων, το πάχος των μαλθακών ιστών και τη μορφολογία των χειλέων τόσο κατά το προσθιοπίσθιο όσο και κατά το κατακόρυφο επίπεδο. Η στατιστική επεξεργασία των στοιχείων έγινε με τη βοήθεια του κατά ζεύγη t-test, του παραμετρικού συντελεστή συσχέτισης του Pearson και της πολλαπλής ανάλυσης παλινδρόμησης. Η αξιολόγηση των ευρημάτων αποκάλυψε σημαντικές μεταβολές του προσώπου και βελτίωση μετά από τη θεραπεία. Το προφίλ του προσώπου ως προς το σκελετό και ως προς του μαλθακούς ιστούς ευθειάσθηκε και βελτιώθηκε η θέση του κάτω χείλους. Η προς τα εμπρός μετακίνηση των σημείων Β και Po συνοδεύτηκε και από μεταβολές στα αντίστοιχα σημεία των μαλθακών ιστών κυμαινόμενες από 59-122%. Οι μεταβολές των μαλθακών ιστών στην περιοχή του παγώνιου, την γενειοχειλική αύλακα και το άκρο του κάτω χείλους, βρέθηκαν να αντιστοιχούν στο 104, 122 και 75% αντίστοιχα της μετακίνησης του σκελετικού παγώνιου. Η προγνωστική αξία πάντως των κεφαλομετρικών παραμέτρων που μετρήθηκαν ήταν πολύ χαμηλή καθιστώντας μια διαδικασία πρόβλεψης πολύ προβληματική ειδικά όταν λαμβάνεται υπόψη και η υποτροπή του χειρουργικού αποτελέσματος.

Β. Κωνσταντέλλος, Μ. Λαγουδάκης, Ν. Τουτουντζάκης.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, 2: 101-111, 1990.

Τα ορθοδοντικά σύρματα αποτελούν, κατά κύριο λόγο, τα μηχανικά μέσα εφαρμογής δυνάμεων στα δόντια και η γνώση των μηχανικών τους ιδιοτήτων παίζει σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια σχεδιασμού και εφαρμογής των καταλλήλων κατά περίπτωση συστημάτων ορθοδοντικών δυνάμεων. Στην εργασία αυτή μελετήθηκαν οι βασικές μηχανικές ιδιότητες σε εφελκυσμό για 17 είδη ορθοδοντικών συρμάτων με ορθογώνια διατομή και ίδια διάμετρο. Υπολογίστηκαν το μέτρο ελαστικότητας (Ε), το όριο διαρροής (YS) και η μέγιστη ελαστική παραμόρφωση (Springback) (YS/E) για κάθε ένα από τα είδη αυτά. Τα σύρματα ανοξείδωτου χάλυβα εμφανίζουν υψηλότερο μέτρο ελαστικότητας (και όριο διαρροής) από τα σύρματα των κραμάτων τιτανίου νεωτέρου τύπου και τα σύρματα των κραμάτων τιτανίου νεωτέρου τύπου και τα σύρματα των κραμάτων Β-Τιτανίου. Επίσης τα σύρματα των κραμάτων Β-Τιτανίου εμφανίζουν μεγαλύτερο μέτρο ελαστικότητας από τα σύρματα των κραμάτων νικελίου-τιτανίου. Ακόμη τα σύρματα των κραμάτων ανοξείδωτου χάλυβα εμφανίζουν υψηλότερες τιμές μέγιστης ελαστικής παραμόρφωσης από τα σύρματα των χρωμιοκοβαλτιούχων κραμάτων, ενώ αντίθετα χαμηλότερες τιμές (για το ίδιο μέγεθος) από τα σύρματα νικελίου-τιτανίου και Β-τιτανίου.

Ν. Τουτουντζάκης, Ν. Κατσάρης.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, 2: 117-128, 1990.

Η έκτοπη ανατολή του άνω πρώτου μόνιμου γομφίου εμφανίζεται με συχνότητα που κυμαίνεται ανάμεσα σε 2% έως 6% και διακρίνεται σε δύο τύπους: I) «Τύπος υπερπήδησης» ή «αντιστρεπτή έκτοπη ανατολή», II) «Τύπος συγκράτησης» ή «μη αντιστρεπτή έκτοπη ανατολή». Διάφοροι τοπικοί καθώς και κληρονομικοί παράγοντες έχουν θεωρηθεί αίτιοι της συγκεκριμένης ανωμαλίας. Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση των περιπτώσεων που χρειάζονται θεραπεία, καθιστά την τελευταία αποτελεσματικότερη και κυρίως ευκολότερη για τον ασθενή αλλά και για τον οδοντίατρο.

Ν. Τουτουντζάκης, Μ. Λαγουδάκης.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ, 47: 271-283, 1990.

Ο συνδυασμός χειρουργικής αποκάλυψης και ορθοδοντικής έλξης αποτελεί πολλές φορές την ενδεδειγμένη θεραπευτική αγωγή για την αντιμετώπιση προβλημάτων εγκλείστων άνω πρόσθιων δοντιών. Διάφορες τεχνικές χειρουργικής αποκάλυψης έγκλειστων άνω πρόσθιων δοντιών έχουν κατά καιρούς περιγραφεί με συγκεκριμένες ενδείξεις εφαρμογής. Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται μια περίπτωση ασθενούς με μεγάλη καθυστέρηση ανατολής του δεξιού άνω κυνόδοντα και περιγράφεται η αντιμετώπισή της που έγινε με χειρουργική αποκάλυψη, με τη δημιουργία ακρορριζικά μετατοπιζόμενου κρημνού και ορθοδοντική έλξη του δοντιού. Αναφέρονται ακόμη οι επικρατέστερες σύγχρονες απόψεις που αφορούν την τεχνική αυτή με ιδιαίτερη έμφαση στο σημαντικό πλεονέκτημα της που έγκειται στη διατήρηση της υγιούς σχέσης δοντιού περιοδοντικών ιστών.

A. Athanasiou, N. Toutountzakis, O. Mavreas, M. Ritzau and Am Wenzel.
Ανακοινώθηκε στο 66th CONGRESS OF THE EUROPEAN ORTHODONTIC SOCIETY, Copenhagen, 26-30 Ιουνίου, 1990.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό AMERICAN JOURNAL OF ORTHODONTICS AND DENTOFACIAL ORTHOPEDICS, 100: 259-265, 1991.

Στην παρούσα εργασία μελετήθηκαν μεταβολές στη θέση του υοειδούς οστού και στο εύρος του φάρυγγος καθώς και οι μεταξύ των σχέσεις, στο επίπεδο του δεύτερου και τέταρτου αυχενικού σπονδύλου, σε ασθενείς με προγναθισμό της κάτω γνάθου, υποβληθέντες σε συνδυασμένη ορθοδοντική-χειρουργική θεραπεία. Το υλικό απετέλεσαν πλάγιες κεφαλομετρικές ακτινογραφίες 52 ενηλίκων ασθενών (40 γυναίκες και 12 άνδρες), οι οποίες είχαν ληφθεί πριν από τη χειρουργική επέμβαση και 1 χρόνο μεταχειρουργικά. Η επέμβαση επιλογής για τη θεραπεία του προγναθισμού ήταν η αμφοτερόπλευρη κάθετη οστεοτομία του κλάδου της κάτω γνάθου μετά από εξωστοματική τομή στην περιοχή άπω της γωνίας της κάτω γνάθου. Η θέση του υοειδούς οστού και το εύρος του φάρυγγος προσδιορίσθηκαν από τις ακτινογραφίες με τη βοήθεια 10 κεφαλομετρικών μεταβλητών. Η αξιολόγηση των χειρουργικών μεταβολών στις κεφαλομετρικές παραμέτρους έγινε με τη χρήση t-tests κατά ζεύγη. Οι σχέσεις μεταξύ ζευγών μεταβλητών που χαρακτήριζαν τη θέση του υοειδούς οστού και το εύρος του φάρυγγος αξιολογήθηκαν με την ανάλυση συσχετίσεως κατά Pearson. Στατιστικώς σημαντικές διαφορές (p<0.01) παρατηρήθηκαν στην απόσταση του υοειδούς οστού από την άνω και κάτω γνάθο. Η απόσταση του υοειδούς οστού από την πρόσθια βάση του κρανίου, την σπονδυλική στήλη, και το πρόσθιο φαρυγγικό τοίχωμα, όπως και οι αντιπροσωπεύουσες το φαρυγγικό εύρος μετρήσεις δεν παρουσίασαν σημαντικές διαφορές (p>0.05). Μετρίου βαθμού συσχετίσεις ανευρέθησαν μεταξύ (1) του εύρους του φάρυγγος στο επίπεδο του τέταρτου αυχενικού σπονδύλου και της αποστάσεως του υοειδούς από την γενειακή σύμφυση (r=0.34), (2) της αποστάσεως μεταξύ του σημείου προβολής του υοειδούς οστού στο επίπεδο της κάτω γνάθου και του οπισθίου ορίου της κάτω γνάθου (r=-0.34), (3) του εύρους του φάρυγγος στο επίπεδο του δευτέρου αυχενικού σπονδύλου και της αποστάσεως του υοειδούς οστού από το πρόσθιο φαρυγγικό τοίχωμα στο επίπεδο του τέταρτου αυχενικού σπονδύλου (r=-0.33). Η υπόθεση ότι η προς τα πίσω χειρουργική μετάθεση της κάτω γνάθου είναι δυνατόν να ελαττώσει τις αεροφόρους οδούς στα επίπεδα του δεύτερου και τέταρτου αυχενικού σπονδύλου δεν είναι δυνατόν να στηριχθεί με βάση τα ευρήματα της παρούσας εργασίας. Επιπλέον, υπάρχουν ενδείξεις ότι μεταχειρουργικά, συμβαίνουν αντανακλαστικές μεταβολές στο φαρυγγικό μυϊκό σύστημα καθώς και στη μηχανοβιολογική συμπεριφορά των άνωθεν και κάτωθεν του υοειδούς μυών.

Nikos E. Toutountzakis and Nikos B. Haralabakis.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό EUROPEAN JOURNAL OF ORTHODONTICS, 13: 410-415, 1991.

Η μειωμένη ροή αέρος κατά τη ρινική αναπνοή μπορεί να οφείλεται σε ευμεγέθεις αδενοειδείς εκβλαστήσεις, υπερτροφικές ρινικές κόγχες, έντονη σκολίωση του ρινικού διαφράγματος ή ακόμη μπορεί να οφείλεται στην ύπαρξη στενών ρινικών κοιλοτήτων. Η ερώτηση για το αν το εύρος της ρινικής κοιλότητας μπορεί να επηρεάσει ορισμένες διαστάσεις του προσώπου των ατόμων που εξετάσθηκαν με την οπισθοπρόσθια κεφαλομετρική ακτινογραφία αξιολογήθηκε με τη βοήθεια της μελέτης δύο διαφορετικών ομάδων ατόμων. Μελετήθηκαν ακόμη πιθανοί αλληλοσυσχετισμοί μεταξύ ορισμένων άλλων διαστάσεων στην κατά μέτωπο κεφαλομετρική ακτινογραφία σ’αυτά τα άτομα. Η πρώτη ομάδα αποτελείτο από 15 άνδρες και 22 γυναίκες ηλικίας από 17 μέχρι 25 ετών που διεγνώθησαν να έχουν μια πρόσθια χασμοδοντία τουλάχιστον 2 χιλ. Η δεύτερη ομάδα αποτελείτο από 20 άνδρες και 16 γυναίκες ηλικίας από 19 μέχρι 25 ετών με μια φυσιολογική I σκελετική και οδοντική τάξη. Σ’όλα τα άτομα ελήφθησαν οπισθοπρόσθιες κεφαλομετρικές ακτινογραφίες και μετρήθηκαν οι ακόλουθες διαστάσεις: το εύρος του προσώπου, το εύρος της ρινικής κοιλότητας, το εύρος της άνω γνάθου, το εύρος της κάτω γνάθου, το ύψος της ρινικής κοιλότητας και το πρόσθιο κάτω ύψος του προσώπου. Έγινε στατιστική ανάλυση για τις αρχικές γραμμικές μετρήσεις όπως επίσης και για ορισμένες αναλογίες. Το ύψος της ρινικής κοιλότητας και το πρόσθιο κάτω ύψος του προσώπου βρέθηκαν να είναι στατιστικά σημαντικά αυξημένα τόσο στους άνδρες, όσο και στις γυναίκες στην ομάδα ατόμων με πρόσθια χασμοδοντία. Οι αναλογίες του εύρους της ρινικής κοιλότητας προς το πρόσθιο κάτω ύψος του προσώπου όπως και του εύρους της ρινικής κοιλότητας προς το ύψος της ρινικής κοιλότητας βρέθηκαν να διαφέρουν στατιστικά σημαντικά μόνο μεταξύ των γυναικών με πρόσθια χασμοδοντία και φυσιολογικών γυναικών, τιμές οι οποίες είναι υψηλότερες στην τελευταία ομάδα.

Κ. Μαρκοστάμος, Ν. Τουτουντζάκης και Μ. Λαγουδάκης.
Μέρος της εργασίας αυτής ανακοινώθηκε στο 20ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ, Πρέβεζα, 25-27 Μαϊου, 1990.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, 3: 13-33, 1991.

Οι οδοντοσκελετικές ανωμαλίες της άνω γνάθου κατά το εγκάρσιο επίπεδο αποτελούν προβλήματα που συχνά απασχολούν τον κλινικό ορθοδοντικό. Η σωστή και εμπεριστατωμένη διάγνωση και διαφορική διάγνωση τέτοιων προβλημάτων θέτουν τις βάσεις για την επιλογή του καταλληλότερου κατά περίπτωση σχεδίου θεραπευτικής αντιμετώπισης. Στην εργασία αυτή γίνεται παρουσίαση και ανάλυση των διαφόρων τρόπων και μέσων θεραπείας των οδοντοφατνιακών ή/και σκελετικών ανωμαλιών της άνω γνάθου κατά το εγκάρσιο επίπεδο, ανάλογα με την εντόπισή τους (στην οδοντοφατνιακή ή/και σκελετική περιοχή) και την ηλικία του ασθενούς.

A.E. Athanasiou, R.E. Moyers, M. Mazaheri, N. Toutountzakis.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό JOURNAL OF CRANIO-MAXILLO-FACIAL SURGERY, 19: 249-253, 1991.

Στην εργασία αυτή μελετήθηκε με τη βοήθεια μιας οπισθοπρόσθιας αναλογικής κεφαλομετρικής ανάλυσης, η οδοντογναθοπροσωπική μορφολογία και αύξηση κατά το εγκάρσιο επίπεδο 64 χειρουργηθέντων παιδιών με σχιστία της σκληράς και μαλθακής υπερώας. Επίσης, τα αποτελέσματα συγκρίθηκαν με στοιχεία φυσιολογικού πληθυσμού για τις ηλικές 3-4, 8-9 και 12 ετών.

Η σύγκριση των παιδιών με υπερωϊοσχιστία με τα αντίστοιχα φυσιολογικά στις τρεις περιόδους έδειξε: α) την παρουσία στην ομάδα των σχιστιών στατιστικώς σημαντικά αυξημένων του λόγου των αποστάσεων μεταξύ των εσοκόγχιων και εξωκόγχιων σημείων και του λόγου της αποστάσεως μεταξύ των πλέον πλαγίων σημείων στο περίγραμμα του απιοειδούς ρινικού στομίου και της απόστασης μεταξύ των εξοκόγχιων σημείων, β) την απουσία σημαντικών διαφορών στο λόγο του διγομφιακού εύρους της άνω γνάθου και της αποστάσεως μεταξύ των εξωκογχίων σημείων, γ) την παρουσία σχεδόν όμοιου λόγου του δογωνιακού εύρους της κάτω γνάθου και της απόστασης μεταξύ των εξωκογχίων σημείων και του λόγου του εύρους της άνω γνάθου και του διγωνιακού εύρους της κάτω γνάθου.
Σύγκριση όλων των κεφαλομετρικών παραμέτρων στην περίοδο 8-12 ετών δεν αποκάλυψε την ύπαρξη στατιστικώς σημαντικών διαφορών μεταξύ των φυσιολογικών και των παιδιών με σχιστία.

A.E. Athanasiou, D. Mavreas, N. Toutountzakis, M. Ritzau.
Ανακοινώθηκε από τον Ν. Τουτουντζάκη στο 1st MEDITERRANEAN CONGRESS OF ORAL AND MAXILLOFACIAL SURGERY, Αθήνα 8-12 Ιουνίου, 1991.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό EUROPEAN JOURNAL OF ORTHODONTICS, 14: 1-8, 1992.

Σκοπός της εργασίας αυτής ήταν η αξιολόγηση της σταθερότητας των σκελετικών μορίων 52 ενηλίκων ασθενών με έντονο προγναθισμό της κάτω γνάθου μετά από συνδυασμένη χειρουργική-ορθοδοντική αντιμετώπιση τους. Πλάγιες κεφαλομετρικές ακτινογραφίες ληφθείσες στο διάστημα μιας εβδομάδας πριν από την επέμβαση και κατά προσέγγιση ένα χρόνο μετεγχειρητικά, μελετήθηκαν με τη βοήθεια οκτώ μεταβλητών και ενός κατασκευασθέντος, σταθερού και αναπαραγώγιμου συστήματος αξόνων αναφοράς. Η χειρουργική επέμβαση επιλογής ήταν η αμφοτερόπλευρη κάθετη οστεοτομία του κλάδου της κάτω γνάθου μετά από εξωστοματική τομή. Δεν έγινε οποιαδήποτε προσπάθεια ενεργητικής μεταθέσεως των κονδύλων μέσα στις κροταφικές γλήνες σε καμμία από τις περιπτώσεις. Οι ασθενείς χωρίστηκαν τυχαίως σε δύο ομάδες σε σχέση με την παρουσία ή μη ενδογναθικής ακινητοποίησης. Η διαγναθική ακινητοποίηση διήρκεσε έξι εβδομάδες και στην περίοδο αυτή λεπτός ακρυλικός νάρθηκας παρεμβάλλετο μεταξύ των οδοντικών φραγμών. Τα ευρήματα της παρούσας εργασίας έδειξαν ότι κατά τη μεταχειρουργική περίοδο υπήρχε μια τάση περιστροφής του σώματος της κάτω γνάθου, κατά τη φορά των δεικτών του ρολογιού (p<0.001). Αυτή η κίνηση χαρακτηρίζεται επίσης, από αύξηση του κάτω προσθίου ύψους του προσώπου (p<0.001) και βελτίωση της γωνίας κυρτότητας (p<0.001). Οι μεταβολές αυτές επισυνέβησαν με τέτοια κατεύθυνση ώστε κατέστησαν το οδοντοσκελετικό «προφίλ» λιγότερο κοίλο, και δεν είχαν την τάση να αντιστρέψουν τα αποτελέσματα της θεραπείας, γι’αυτό και δεν είναι δυνατόν να θεωρηθούν επιζήμιες. Μεταξύ των ομάδων με οστεοσύνθεση και χωρίς οστεοσύνθεση δεν ανευρέθησαν στατιστικώς σημαντικές διαφορές (P>0.05).

N.B Haralabakis, N. E. Toutountzakis, Sp. Ch Yiagtzis.
Ανακοινώθηκε στο 67th CONGRESS OF THE EUROPEAN ORTHODONTIC SOCIETY ΣΤΟ Bled, Σλοβενία, 6-12 Σεπτεμβρίου, 1991.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό EUROPEAN JOURNAL OF ORTHODONTICS, 15: 1-7, 1993.

Η θέση του υοειδούς οστού μελετήθηκε σε 41 ενήλικες με σύνδρομο επιμήκους προσώπου και με πρόσθια χασμοδοντία τουλάχιστον 2 χιλ. (17 άνδρες και 24 γυναίκες) και σε 43 ενήλικες με ορθογναθικό τύπο προσώπου και φυσιολογική σύγκλειση πρώτης τάξης (25 άνδρες και 18 γυναίκες).
Διάφορες μετρήσεις χρησιμοποιήθηκαν για τον καθορισμό της οριζόντιας και κατακόρυφης θέσης του υοειδούς οστού ως και για τον αξονικό προσανατολισμό του. Οι συγκρίσεις έγιναν με τη χρήση t-tests κατά ζεύγη που πραγματοποιήθηκαν χωριστά για τις ομάδες των ανδρών και των γυναικών.
Οι περισσότερες από τις οριζόντιες μετρήσεις δεν έδειξαν διαφορές στη θέση του υοειδούς οστού, τόσο στους άνδρες, όσο και στις γυναίκες με πρόσθια χασμοδοντία, σε σχέση με τα φυσιολογικά άτομα. Όσον αφορά τις κάθετες μετρήσεις, μόνο η απόσταση του υοειδούς οστού από το επίπεδο της υπερώας βρέθηκε σημαντικά μεγαλύτερη στην ομάδα ανδρών με πρόσθια χασμοδοντία, το οποίο είναι ενδεικτικό και ενοχοποιεί το επίπεδο της υπερώας στην ανάπτυξη αυτής της οδοντοσκελετικής ανωμαλίας
Ο άξονας του υοειδούς οστού σχημάτιζε σημαντικά μεγαλύτερες γωνίες με το επίπεδο Βα-Να καθώς και με το επίπεδο της υπερώας στις ομάδες με πρόσθια χασμοδοντία, ενώ δεν υπήρχε διαφορά στη γωνία που σχηματίζεται από τον άξονα του υοειδούς οστού και του επιπέδου της κάτω γνάθου.
Τα ευρήματα ενισχύουν την άποψη ότι το υοειδές οστού μετακινείται ταυτόχρονα σε συνδυασμό με τον φάρυγγα, τους αυχενικούς σπονδύλους και το επίπεδο της κάτω γνάθου στα άτομα, με εντελώς διαφορετικό τύπο προσώπου.

Nikos.B Haralabakis, Spiros Ch. Yiagtzis, Nikos M. Toutountzakis.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό THE ANGLE ORTHODONTIST, 64 (2): 151-157, 1994.

The present cross-sectional study was based on orthopantomograms of 1245 Greek children (590 males and 655 females), whose ages ranged from 6 years 10 months to 14 years. Three orthodontic practices were the source of these orthopantomograms which were taken before the start of orthodontic treatment.
The resorption process of the deciduous mandibular canine and molar roots was divided into five stages and the root formation process of their permanent successors into eight stages. The percentage distribution of the deciduous root resorption stages for each root formation stage of the corresponding permanent teeth was then recorded. Exfoliation of these three deciduous teeth occurred when the root formation of their successors had reached the R2/3, R3/4 or the beginning of the Rc stage. As far as the effect of local factors on root resorption and formation process our findings indicated that decay, pulp necrosis and pulpotomy hastened the rate of root resorption of the deciduous molars, while they did not influence the rate of root formation of the corresponding permanent teeth.

Β. Καραπέτσα, Ν. Τουτουντζάκης.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΟΔΟΝΤΟΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΟΔΟΣ, 56 (3): 479-488, 2002.

Η διάπλαση του στοματογναθικού συστήματος καθορίζεται μεν από την επίδραση των γενετικών παραγόντων, αλλά επηρεάζεται και από το περιβάλλον. Μεταξύ των περιβαλλοντικών παραγόντων, που μπορούν να επηρεάσουν δυσμενώς την ανάπτυξη του ΣΓΣ, είναι και οι παραλειτουργικές έξεις, όπως η στοματική αναπνοή, πρoώθηση και παρεμβολή της γλώσσας, η εκμύζηση του κάτω χείλους και ο θηλασμός του (των) δακτύλων.
Η γνώση, από το γενικό οδοντίατρο, των επιπτώσεων της έξης του θηλασμού του αντίχειρα, τις οποίες και αναφέρουμε στην εργασία μας, αποτελεί αναγκαιότητα και βοηθάει στην έγκαιρη διάγνωση για καλύτερη αντιμετώπιση.
Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η αναφορά των αιτιών, του μηχανισμού, αλλά, κυρίως, των επιπτώσεων της έξης του θηλασμού του αντίχειρα στο στοματογναθικό σύστημα. Η έξη του θηλασμού του αντίχειρα, ανάλογα με τη συχνότητα, την ένταση και τη διάρκειά της, μπορεί να προκαλέσει διαφόρου βαθμού:

1. Πρόσθια χασμοδοντία,
2. Αυξημένη οριζόντια πρόταξη των άνω τομέων και διαστήματα μεταξύ των,
3. Σχέση γομφίων IIης τάξης,
4. Οπίσθια σταυροειδή σύγκλειση,
5. Αυξημένη τάση ανάπτυξης μηχανισμού κατάποσης με παρεμβολή της γλώσσας,
6. Επιμήκυνση του άνω οδοντικού τόξου και πρόσθια μετατόπιση της άνω γνάθου,
7. Αυξημένη νευρομυϊκή δραστηριότητα στην περιοχή και
8. Προπέτεια του άνω χείλους.

Στην εργασία μας αναφερόμαστε στη σχετική βιβλιογραφία και παρουσιάζουμε κλινικές περιπτώσεις με έξη θηλασμού του αντίχειρα, με τα παραπάνω χαρακτηριστικά.

Φ. Ν. Συνοδινός, Ν.Μ. Τουτουντζάκης.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ, 26 (3): 135-152, 2006.

Σκοπός της μελέτης αυτής ήταν να διερευνηθεί η σχέση της υποκειμενικά εκτιμούμενης ανάγκης για ορθοδοντική θεραπεία, ασθενών με διαφόρου βαθμού αυξημένη οριζόντια πρόταξη, μεταξύ μιας ομάδας τελειόφοιτων φοιτητών της Οδοντιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και μιας ομάδας ειδικών ορθοδοντικών. Αξιολογήθηκαν τα αρχικά εκμαγεία μελέτης 25 περιπτώσεων, επιλεγμένων ώστε να καλύπτουν όλες τις βαθμίδες 1-5 του δείκτη Index of Orthodontic Treatment Need (IOTN). Η εκτιμούμενη, από την ομάδα των ορθοδοντικών, ανάγκη για ορθοδοντική θεραπεία, όλων των περιπτώσεων της μελέτης με χαρακτηριστικά αυξημένη οριζόντια πρόταξη, ήταν μεγαλύτερη από την αντίστοιχη εκτίμηση των φοιτητών. Στατιστικά σημαντική διαφορά παρατηρήθηκε μόνο σε δύο από τις έξι περιπτώσεις με την σχετικά αυξημένη οριζόντια πρόταξη. Η διακύμανση των εκτιμήσεων των φοιτητών ήταν μεγαλύτερη από την αντίστοιχη των ορθοδοντικών. Οι μέσες εκτιμήσεις της ανάγκης για ορθοδοντική θεραπεία των περιπτώσεων με αυξημένη οριζόντια πρόταξη, από την ομάδα των ορθοδοντικών, απείχαν σημαντικά από τον, κατά τεκμήριο, αντικειμενικό προσδιορισμό, όπως προκύπτει από τη χρήση των επιδημιολογικών δεικτών. Τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής υποδηλώνουν την ανάγκη διερεύνησης της εγκυρότητας και της αξιοπιστίας των επιδημιολογικών δεικτών προσδιορισμού της ανάγκης για ορθοδοντική θεραπεία από την ελληνική ορθοδοντική κοινότητα.

P.N. Synodinos, N. Toutountzakis.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό HELLENIC DENTAL JOURNAL, 16: 29-36, 2006.

The aim of this study was to investigate the perceived need for orthodontic treatment, as assessed by a group of graduate dental students of the University of Athens and a group of orthodontists, of cases with clinically missing or peg-shaped upper lateral incisors. 25 pre-treatment dental casts of orthodontic cases, were selected from the files of the Postgraduate Orthodontic Clinic of the University of Athens, representing the full range of severity of malocclusion, according to all 1-5 grades of the Index of Orthodontic Treatment Need. Two cases presenting clinically missing and one with peg-shaped maxillary lateral incisors were included in random order in the sample. 50 randomly selected graduate dental students and 30 orthodontists were asked to rate the study models separately, with respect to each cases perceived need for orthodontic treatment,according to a 1-5 scale. In all three cases of this study the ratings of the orthodontic group were higher and statistically significantly different than the respective ratings of the graduate students. A greater variance of the graduate students ratings was recorded for all three cases, a fact that underlies the need for their better education in order to calibrate their diagnostic methodology according to more objectively defined criteria. The relatively low intra-examiner agreement among the orthodontists indicates that the accurate assessment of cut-off points defining orthodontic treatment need, requires the further investigation of the validity and the reliability of occlusal indices in the Greek orthodontic community

Νικόλαος Τουτουντζάκης, Ιωσήφ Σηφακάκης.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, 9: 123-141, 2006.

Σκοπό της παρούσας εργασίας αποτελεί η παρουσίαση της θεραπείας σε ασθενή, στον οποίο εφαρμόσθηκε συνδυασμός ενεργοποιητή με δυνάμεις εξωστοματικής στήριξης υψηλής έλξης και ακολούθως ακίνητοι ορθοδοντικοί μηχανισμοί καθώς και η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας σχετικά με το θέμα αυτό. Ο ασθενής εμφάνιζε σκελετική σχέση Τάξης II με υπεραποκλίνοντα τύπο προσώπου και οπίσθια στροφή της κάτω γνάθου και Τάξη II, κατηγορία 1 οδοντική ανωμαλία. Θεραπεύτηκε σε 2 φάσεις. Η πρώτη φάση περιελάμβανε ταυτόχρονη εφαρμογή ενεργοποιητή και δυνάμεων εξωστοματικής στήριξης υψηλής έλξης, ενώ κατά τη δεύτερη φάση τοποθετήθηκαν ακίνητοι μηχανισμοί. Η οδοντική ανωμαλία διορθώθηκε πλήρως, ενώ βελτιώθηκε η σκελετική σχέση των γνάθων, η σχέση των χειλέων μεταξύ τους και η κατατομή του προσώπου.

Α. Ξενιώτου – Βουτσινά, Νικ. Τουτουντζάκης.
Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟΝΤΟΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΟΔΟ, 27:3-20, 1973.

Στην ερευνητική αυτή εργασία έγινε κλινική εξέταση 507 μαθητών (260 άρρενες και 247 θήλεις), ηλικίας 10-12 ετών, διαφόρων Δημοτικών Σχολείων περιφέρειας Αθηνών. Από τα ευρήματα της μελέτης αυτής μπορούν να διατυπωθούν σε γενικές γραμμές τα παρακάτω συμπεράσματα.

1. Το 53,25% ευρέθη να έχει ομαλή σύγκλειση δοντιών μη χρήζουσα ορθοδοντικής θεραπείας. Εξ’ αυτού το 30,27% παρουσιάζει ιδεώδη σύγκλειση.
2. Η ευρεθείσα συχνότητα οδοντικών ανωμαλιών και συγκλείσεως αποτελεί ποσοστό 46,75%.
3. Το μεγαλύτερο ποσοστό οδοντικών ανωμαλιών συγκλείσεως ανήκει στην I τάξη κατά Angle.
4. Από τη σύγκριση των ευρημάτων μας μετά των ευρημάτων άλλων ερευνητών βρέθηκε ότι γενικά στην Ελλάδα οι οδοντικές ανωμαλίες παρουσιάζονται σε μικρότερη σχετικά συχνότητα και θα ήταν δυνατό μέσω της αρτιότερης προληπτικής Οδοντιατρικής και Ορθοδοντικής αγωγής το ποσοστό να μειωθεί ακόμα περισσότερο.
5. Διαφορές ως προς το φύλο αξιόλογες δεν παρατηρήθηκαν.
6. Μορφολογικές και λειτουργικές ανωμαλίες των περιβαλλόντων τα δόντια ιστών βρέθηκαν σε 250 παιδιά δηλ. σε ποσοστό 49,30% και ως εκ τούτου θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη σημασία και προσοχή σε αυτές.

Α. Ξενιώτου – Βουτσινά, Νικ. Τουτουντζάκης.
Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟΝΤΟΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΟΔΟ, 27:61-77, 1973.

Στην ερευνητική αυτή εργασία έγινε κλινική εξέταση 507 μαθητών (260 άρρενες και 247 θήλεις), ηλικίας 10-12 ετών, διαφόρων Δημοτικών Σχολείων της περιφέρειας Αθηνών. Τα παιδιά αυτά κάτοικοι διαφόρων συνοικισμών των Αθηνών και διαφόρου οικονομικής και κοινωνικής στάθμης κατάγονται άμεσα ή έμμεσα από διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Από τη μελέτη των ημετέρων ευρημάτων προέκυψαν τα παρακάτω συμπεράσματα.

1. Υπάρχει άμεση ή έμμεση σχέση μεταξύ οδοντικών ανωμαλιών σύγκλεισης και ανωμαλιών των ιστών που περιβάλλουν τα δόντια.
2. Το ποσοστό της συνυπάρξεως ανωμαλιών συγκλείσεως με ανωμαλίες των ιστών που περιβάλλουν τα δόντια ανέρχεται σε 76,37%.
3. Η συχνότητα των ανωμαλιών συγκλείσεως παρουσιάζεται σε ποσοστό 46,73%, η δε συχνότητα των ανωμαλιών περιβαλλόντων ιστών σε ποσοστό 49,30%.
4. Η αναπνοή, η γλώσσα και τα χείλη δύνανται περισσότερο των άλλων, να αποτελέσουν ένα από τα γενεσιουργά αίτια ανωμαλίας συγκλείσεως δοντιών.
5. Πρέπει να δοθεί από τους Ορθοδοντικούς μεγαλύτερη προσοχή στους ιστούς που περιβάλλουν τα οδοντικά τόξα και κυρίως στο μυικό παράγοντα.

H. Haralabakis, A. Xeniotou-Voutsina, O. Maragou-Papaioannou, N. Toutountzakis.
Ανακοινώθηκε στο 52ο ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ, 28 Ιουνίου – 2 Ιουλίου, Χαλκιδική 1976.
Δημοσιεύτηκε στα TRANSACTIONS OF THE EUROPEAN ORTHODONTIC SOCIETY, 317-322, 1976.

Στην έρευνα αυτή, που έγινε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, μελετήθηκαν στα Μουσεία του Ηρακλείου και των Χανίων Κρήτης 40 κρανία ενηλίκων της Μεσομινωϊκής και Μεταμινωϊκής περιόδου (1800-1200 π.Χ.), με τη μέθοδο της κεφαλομετρικής ακτινογραφίας. Τα ευρήματα, από αυτήν την κεφαλομετρική μελέτη, συγκρίθηκαν με αντίστοιχα ληφθέντα από κεφαλομετρική ανάλυση 80 κρανίων ενηλίκων, συγχρόνων Ελλήνων, με σκοπό να βρεθούν οι ομοιότητες ή οι διαφορές που υπάρχουν. Τα συμπεράσματα που προέκυψαν από αυτή τη μελέτη είναι τα παρακάτω:

1. Στα αρχαία κρανία η άνω γνάθος είναι ελαφρώς μεγαλύτερη και προβάλλει περισσότερο από ότι στα σύγχρονα.
2. Το ολικό πρόσθιο ύψος του σπλαγχνικού κρανίου και το πρόσθιο κάτω ύψος αυτού στα κρανία της Κρήτης είναι μεγαλύτερο από ότι στα σύγχρονα κρανία.
3. Οι τομείς των αρχαίων κρανίων έχουν μεγαλύτερη χειλική απόκλιση.
4. Οι μικρές διαφορές στις μετρήσεις μας δείχνουν το συνεχές της Ελληνικής φυλής διαμέσου των αιώνων και ότι οι Κρήτες της Μινωικής περιόδου αποτελούν προέκταση των κατοίκων του λοιπού Ελλαδικού χώρου.

Χ. Χαραλαμπάκης, Α. Ξενιώτου-Βουτσινά, Ν. Τουτουντζάκης, Ο. Μαραγκού-Παπαϊωάννου.
Δημοσιεύθηκε στην ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΕΤΗΡΙΔΑ ΤΗΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ, 188-205, 1977.

Το υλικό της εργασίας αυτής αποτέλεσαν αρχαία κρανία (42) Μινωικής εποχής, που βρέθηκαν πρόσφατα και φυλάσσονται στα Μουσεία Ηρακλείου και Χανίων της Κρήτης, τα οποία δεν είχαν μελετηθεί από οδοντιατρικής και μάλιστα από ορθοδοντικής πλευράς.
Στη μελέτη αυτή περιλαμβάνονται κρανιομετρικά και οδοντολογικά ευρήματα των κρανίων (130), (της τελευταίας 50ετίας), των φυλασσομένων στο Μουσείο του Εργαστηρίου Ανατομικής της Ιατρικής Σχολής του Παν/μίου Αθηνών, προς σύγκριση. Ορισμένα από τα ευρήματά μας συγκρίνονται με όμοια διαφόρων ανθρωπολόγων που αναφέρονται σε αρχαία κρανία, τα οποία βρέθηκαν στην υπόλοιπη Ελλάδα και ανήκουν σε διάφορες χρονολογικές περιόδους.

Από την εργασία αυτή πρόεκυψαν τα ακόλουθα συμπεράσματα:

1.  Στις περισσότερες των μετρήσεων δεν παρατηρήθηκαν πολύ μεγάλες διαφορές.
   α) Γενικά, όμως, το εγκεφαλικό και σπλαγχνικό κρανίο βρέθηκε περισσότερο ανεπτυγμένο κατά πλάτος (εύρος) στα      σύγχρονα κρανία, ενώ αντίθετα το μήκος του εγκεφαλικού κρανίου, είναι σαφώς μικρότερο.
   β) Η κάτω γνάθος παρουσιάζεται, κατά το πλείστον, περισσότερο ανεπτυγμένη στα αρχαία κρανία.
2. Το μήκος του εγκεφαλικού κρανίου των συγχρόνων Ελλήνων είναι η μόνη διάσταση που εμφανίζεται σαφώς μικρότερη, όχι μόνο από τα κρανία της Κρήτης, αλλά και τα άλλα αρχαία κρανία, από τη Νεολιθική μέχρι την Ελληνιστική-Ρωμαϊκή περίοδο. Ο δε κρανιακός δείκτης εμφανίζεται μεγαλύτερος.
3. Επιβεβαιώνεται η ύπαρξη οδοντικών ανωμαλιών και στα αρχαία κρανία της Κρήτης.
4. Δεν υπάρχουν διαφορές στην εγγύς – άπω διάσταση της μύλης των εξετασθέντων δοντιών, μεταξύ κρανίων Κρήτης και συγχρόνων καθώς επίσης και στις οδοντογναθικές μετρήσεις που αφορούν στην άνω γνάθο.
5. Η αποτριβή των ομόρων και ιδίως των μασητικών επιφανειών των δοντιών των αρχαίων κρανίων, είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από την αποτριβή των συγχρόνων.

Τουτουντζάκης Ν. και Σπυροπούλου Μ.
Ανακοινώθηκε στη ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΤΗΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ, 16 Μαϊου 1980.
Δημοσιεύθηκε στο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ, Τεύχος 4, σελ. 67-74, Μάρτιος – Απρίλιος, 1981.

Σ’αυτή την εργασία γίνεται αρχικά μια ιστορική ανασκόπηση της εξελίξεως των ορθοδοντικών αγκίστρων τύπου edgewise από της εποχής του Angle μέχρι των ημερών μας. Αναλύεται δηλαδή πως οι διάφοροι κλινικοί ορθοδοντικοί τροποποίησαν ως προς την σχεδίαση και την κατασκευή τα άγκιστρα αυτά βοηθούμενοι:

1. από την ανάπτυξη των βιολογικών επιστημών στην διερεύνηση των αντιδράσεων των ιστών κατά τις ορθοδοντικές μετακινήσεις και
2. από την εξέλιξη της μεταλλουργίας, ειδικότερα δε της επεξεργασίας του ανοξείδωτου χάλυβα και των πλαστικών. Στη συνέχεια, περιγράφονται οι σύγχρονες προδιαγραφές και δυνατότητες των νέων αγκίστρων και αναφέρονται τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους τόσο για τον ορθοδοντικό όσο και για τον ασθενή.

Χατζάκης Στ. και Τουτουντζάκης Ν.
Δημοσιεύθηκε στα ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ, 1984 Τόμος 328, Τεύχος 2ο, σελ 97-106.

Ο οδοντίατρος σαν υπεύθυνος για την υγεία του στοματογναθικού συστήματος, πρέπει να είναι σε θέση να διαγνώσκει και να αντιμετωπίζει ένα μέρος από τις διαταραχές της ομιλίας, η οποία αποτελεί μια από τις κύριες λειτουργίες του συστήματος αυτού μαζί με τη μάσηση, την κατάποση και την αναπνοή. Στην εργασία αυτή γίνεται καταρχήν αναφορά στις βασικές αρχές της παραγωγής της έναρθρης ομιλίας και της φυσιολογικής ανάπτυξης αυτής, καθώς και μια σύντομη ταξινόμηση των αιτίων που μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές στην ομιλία. Γίνεται επίσης συζήτηση όσον αφορά τη συχνότητα των διαταραχών αυτής. Ακολούθως αναφέρονται ανωμαλίες σύγκλεισης που εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα με διαταραχές της ομιλίας. Με τη θεραπεία των ανωμαλιών της σύγκλεισης ο οδοντίατρος αναμένει βελτίωση ή ακόμα και διόρθωση του προβλήματος της ομιλίας. Κατόπιν ακολουθεί συζήτηση για τη συσχέτιση που υπάρχει μεταξύ σύγκλεισης, προώθησης γλώσσας και διαταραχών της ομιλίας. Τέλος, αναφέρεται πιθανός τρόπος αντιμετώπισης αυτών των περιστατικών από μέρους του οδοντίατρου.

Τουτουντζάκης Νίκος.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ 4: 229-240,1984.

Σ’αυτή την εργασία γίνεται αρχικά, γενική ανασκόπηση των πληροφοριών των σχετικών με την συγκόλληση των Ορθοδοντικών αγκίστρων απευθείας στην επιφάνεια της αδαμαντίνης. Ακολουθεί η ανάλυση ειδικότερα των παραγόντων οι οποίοι επηρεάζουν τη συγκόλληση αυτή και που είναι:

1. η βάση του αγκίστρου
2. το συγκολλητικό υλικό και
3. η αδροποίηση της αδαμαντίνης

Ακόμα γίνεται αναφορά στις αιτίες που οδηγούν σε επιτυχία ή αποτυχία της συγκόλλησης αυτής. Αναλύονται τέλος τα μειονεκτήματα και τα πλεονεκτήματα της συγκόλλησης αυτής σε σύγκριση με την τοποθέτηση των αγκίστρων στα δόντια με τη χρησιμοποίηση δακτυλίων.

Dimitri Agathos, Kyriakos Markostamos, Nikos Toutountzakis.
Ανακοινώθηκε στο 60ο ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ, 28-31 Μαΐου 1987.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό L’ORTHODONTIC FRANCAISE, vol. 58: 507-516, 1987.

Στην εργασία αυτή μετρήθηκαν σ’ένα δείγμα 151 νεαρών κοριτσιών της περιοχής Αθηνών, η αύξηση των οστών και η ανάπτυξη της οδοντοφυΐας. Η στατιστική επεξεργασία του δείγματος έδειξε ότι η αιχμή της αύξησης καθώς και το στάδιο εμφάνισης του σησαμοειδούς γίνεται μετά το 10ο και πριν το 11ο έτος της ηλικίας στις Ελληνίδες και ότι η αύξηση τόσο του σώματος όσο και η ανάπτυξη της οδοντοφυΐας συμβαδίζουν με τα διεθνή πρότυπα.

Ν. Τουτουντζάκης, Μ. Λαγουδάκης και Α. Ξενιώτου-Βουτσινά.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ, 44: 221-239, 1987.

Ο κάτω πρώτος μόνιμος γομφίος είναι το δόντι που χάνεται συχνότερα και πιο νωρίς από τα άλλα μόνιμα δόντια και η απώλειά του, δημιουργεί προβλήματα στην εξέλιξη της σύγκλεισης. Στην εργασία αυτή αναφέρονται, αρχικά οι επιπτώσεις από την απώλεια του κάτω πρώτου μόνιμου γομφίου. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι αναγκαία η ανόρθωση των οπίσθιων κάτω δοντιών, η αποκατάσταση και η διατήρηση της υγείας των περιοδοντικών ιστών και η σωστή εφαρμογή μιας ακίνητης προσθετικής εργασίας. Αναφέρονται οι παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την κατάστρωση του σχεδίου θεραπείας και περιγράφονται στη συνέχεια με λεπτομέρεια τα τεχνοβιολογικά ορθοδοντικά μέσα που χρησιμοποιούνται για την ανόρθωση των οπίσθιων κάτω δοντιών. Για τον θεραπευτικό σχεδιασμό και την καλύτερη αντιμετώπιση των ασθενών αυτών απαιτείται η συνεργασία του κλινικού οδοντιάτρου με τον ορθοδοντικό.

Ν. Τουτουντζάκης και Δ. Μαυρέας.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ, 31: 277-283, 1987.

Ο όρος στήριξη και μερικά από τα χαρακτηριστικά της περιγράφησαν σ’αυτή την εργασία. Γίνεται αναφορά στους παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν τη σταθερότητα ενός δοντιού-στηρίγματος και σ’εκείνους (τους παράγοντες) οι οποίοι προσδιορίζουν πότε μια περίπτωση θεωρείται μέγιστης, μέτριας ή ελάχιστης στήριξης. Παρουσιάζονται επίσης οι τρόποι ενίσχυσης του στηρίγματος σύμφωνα με την υπαγωγή μιας περίπτωσης σε κάποια από τις παραπάνω κατηγορίες, όταν χρησιμοποιείται η τεχνική Edgewise. Θεωρούμε την ικανότητα του Ορθοδοντικού να ελέγχει το στήριγμα ως ένα σημαντικό-ανάμεσα σε άλλους- παράγοντα, ο οποίος οδηγεί τη θεραπεία των ανωμαλιών σύγκλεισης στο σωστό και επιθυμητό αποτέλεσμα.

Ν. Τουτουντζάκης και Μ. Λαγουδάκης.
Ανακοινώθηκε στο 6ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ στην Αγ. Πελαγία, Ηρακλείου Κρήτης, τον Οκτώβριο του 1986.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ, 8: 67-74, 1988.

Η προσθετική αποκατάσταση της απώλειας των οπίσθιων κάτω δοντιών είναι μια συνηθισμένη, αλλά όχι πάντα εύκολη οδοντιατρική πράξη, ιδιαίτερα όταν οι επιπτώσεις από την απώλεια αυτή είναι εξεσημασμένες. Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται μια περίπτωση, με έντονες τις επιπτώσεις από την αμφοτερόπλευρη απώλεια των κάτω πρώτων μόνιμων γομφίων και δεύτερων προγομφίων. Αναφέρεται η ορθοδοντική αντιμετώπισή της και η τεχνική που ακολουθήθηκε για την ανόρθωση και διευθέτηση των δοντιών που βρισκόταν σε ανώμαλη θέση, με σκοπό τη διευκόλυνση της εφαρμογής ακίνητης προσθετικής εργασίας. Περιγράφεται το Utility arch που θεωρήθηκε σαν το μέσο επιλογής για την ανόρθωση των οπίσθιων κάτω δοντιών.

Ν. Τουτουντζάκης, Μ. Λαγουδάκης, Κ. Τσόκας.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ, 45: 201-224, 1988.

Η απουσία των άνω πλαγίων τομέων έχει απασχολήσει από παλιά ασθενείς και κλινικούς, λόγω των αισθητικών και λειτουργικών προβλημάτων που δημιουργεί. Στην εργασία αυτή γίνεται μια προσπάθεια μετά από μια σύντομη αναφορά στην αιτιολογία και τη διάγνωση αυτής της ανωμαλίας, να συνοψισθούν οι διάφορες θεραπευτικές λύσεις που έχουν προταθεί κατά καιρούς για την αντιμετώπισή της. Αναφέρονται ακόμη οι παράγοντες εκλογής της εκάστοτε ενδεικνυόμενης θεραπευτικής λύσης και προσθέτονται τα αισθητικά και λειτουργικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα κάθε τύπου θεραπευτικής αντιμετώπισης.

Α. Ξενιώτου-Βουτσινά, Ν. Τουτουντζάκης, Μ. Λαγουδάκης.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, 1: 27-52, 1988.

Μετά από σύντομη εισαγωγή, αναφέρονται οι βασικές αρχές δράσης του λειτουργικού ρυθμιστή FR, ο κατάλληλος χρόνος θεραπείας μ’αυτόν, η λήψη αποτυπωμάτων, η κατάλληλη διαμόρφωση των εκμαγείων και η καταγραφή αποτυπώματος δήξης. Γίνεται λόγος ακόμα για τον τρόπο εξέτασης του ασθενούς, προκειμένου να τοποθετηθεί ένα λειτουργικό μηχάνημα FR και περιγράφονται μερικές ασκήσεις βοηθητικές της αποκατάστασης της φυσιολογικής επαφής των χειλιών. Περιγράφεται λεπτομερώς ο τρόπος κατασκευής των διαφόρων τύπων μηχανημάτων FR και αναφέρονται τα κριτήρια επιλογής τους προς θεραπεία περιπτώσεων.

Ν. Τουτουντζάκης, Μ. Κάκκου, Γ. Σίσκος.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, 1: 53-65, 1988.

Σε ορισμένες περιπτώσεις υποουλικής ή υποοστικής εντόπισης διαφόρων τραυματικών ή παθολογικών βλαβών των οδοντικών ουσιών (κατάγματα, τερηδόνα, διάτρηση ρίζας) η διατήρηση του δοντιού στο φραγμό εξαρτάται πρωταρχικά από τη δυνατότητα μεταβολής της σχέσης παρυφής ούλων-βλάβης, έτσι ώστε να δημιουργηθούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις για τη διατήρηση του δοντιού μετά την αποκατάσταση. Στην εργασία αυτή γίνεται αρχικά αναφορά των μεθόδων που κατά καιρούς έχουν προταθεί με ιδιαίτερη έμφαση στην ορθοδοντική μασητική έλξη η οποία θεωρείται ότι αποτελεί, στις περισσότερες περιπτώσεις, μέθοδο εκλογής. Ακολουθεί αναλυτική περιγραφή των βιολογικών κριτηρίων επιλογής, των σταδίων της τεχνικής, των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων της, καθώς και των ιστολογικών μεταβολών που επέρχονται μετά την εφαρμογή της. Περιγράφεται επίσης λεπτομερειακά μια περίπτωση λοξού υποουλικού κατάγματος, όπου εφαρμόστηκε με επιτυχία η ορθοδοντική μασητική έλξη και, τέλος, από την κριτική συνεκτίμηση των απόψεων που αναπτύχθηκαν, διατυπώνονται ορισμένα βασικά συμπεράσματα.